ಕಾಶ್ಮಿರದ ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಕುಂಕುಮ ಅಥವಾ ಕೇಸರಿ ಕೃಷಿ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಈ ಕೇಸರಿಯನ್ನು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುವುದೇ ಒಂದು ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಕುಂಕುಮ ಕೊಯ್ಲು ಆಚರಿಸುವ ಕಲ್ಪನೆಯು ಮೊಘಲರ ಕಾಲದ ಕತೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ  ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಕಾಶ್ಮೀರಿ ದೊರೆ ಯೂಸುಫ್ ಶಾಹಿ ಚಾಕ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಯಿತು. ಅದರ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರವು ಪುನರಾರಂಭಿಸಿತು. ಕೇಸರಿ ಕೃಷಿಯು ಪಾಂಪೋರ್‌ನ ಸ್ಥಳೀಯರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ಯೋಗವಾಗಿದೆ.

ಪಾಂಪೋರ್‌ನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಅಗಲವು ನೇರವಾಗಿ ಈ ಪ್ರಮುಖ ಮಸಾಲೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀವನವು ಕೇಸರಿ ಸುತ್ತಲೂ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ನವೆಂಬರ್ ಮೊದಲ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಸರಿ ಸುಗ್ಗಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಾಂಪೋರ್ ನಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಕೇಸರಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ನಗರವು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಕುಡ್, ಭಂಡ್ ಮತ್ತುದುಮ್ಹಾಲ್ಬ ಎಂಬ ಜಾನಪದ ನೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಉತ್ಸಾಹ ಮತ್ತು ವಿನೋದದಿಂದ ಕೇಸರಿ ಕೊಯ್ಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಣಿವೆಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಚಹಾವಾದ 'ಕಹ್ವಾ'ದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕೇಸರಿ ರುಚಿಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ.

ಈ ಎಂಟು ದಿನಗಳ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಕೇಸರಿ ಬೆಳೆಗಾರರ ಸಂಘದ ಜೊತೆಗೆ ಪಾಂಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೇಸರಿಯ ತೆರೆದ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ಸ್ಟಾಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕುಂಕುಮದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಮತ್ತು ಮುಕ್ತ ಮಾರಾಟವಿದೆ. ಈ ಉತ್ಸವದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು. ಈ ಉತ್ಸವಗಳು ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಕೇಸರಿ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಕೇಸರಿ ಹೂವುಗಳು ಅರಳುತ್ತವೆ. ಕೇಸರಿ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ದುಬಾರಿ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತಗಳ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಇದು ಭವ್ಯವಾದ ಮತ್ತು ವಿಲಕ್ಷಣ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗೇ ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಕೇಸರಿ ಕೃಷಿಕರು ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ.

✍ ಲಲಿತಶ್ರೀ ಪ್ರೀತಂ ರೈ