ಭಾರತದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿರುವ ಈ ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣರ ಕಥೆಗಳನ್ನೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗುರು ನಬ ಕುಮಾರ, ಗುರು ಬಿಪಿನ್ ಸಿಂಗ್, ರಾಜ್ ಕುಮಾರ್ ಸಿಂಘಜಿತ್  ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಪತ್ನಿ ಚಾರು ಸಿಜ ಮಾಥುರ್, ದರ್ಶನ ಜವೇರಿ ಹಾಗೂ ಏಲಂ ಎಂದಿರ ದೇವಿ ಇವರು ಈ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವು  ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ  ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿದ್ದೂ,  ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ  ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು  ಒತ್ತು  ನೀಡಿರುತ್ತದೆ. ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ  ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದಲೂ  ಹಾಗೂ ಕಲೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದಲೂ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ನೃತ್ಯ ಶೈಲಿಯಾಗಿದೆ.  ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವನ್ನು, ಜಾಗೊಯ್ ಎಂದು ಕೂಡ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಧಾ-ಕೃಷ್ಣ ಪ್ರೀತಿ ಪ್ರೇರಿತ ನೃತ್ಯ ನಾಟಕದ ಸೊಗಸಾದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಿಗೆ ರಾಸಲೀಲಾ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ನೃತ್ಯವು ಶೈವ, ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ದೇವತೆಗಳಾದ ಲೈ ಹಾರೋಬಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉಮಾಂಗ್ ಲೈ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯದ ಬೇರು, ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಪುರಾತನ ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಠ್ಯ ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ ವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದ ನಡುವಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಮ್ಮಿಳನ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದೆ. ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಗುರಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಯ ಅಂಶಗಳು ಹಿಂದೂ ಹಬ್ಬಗಳ ಆಚರಣೆಯ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಣಿಪುರಿ ಜನರ ಮದುವೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಹುತೇಕ ಮೈತೆಯಿ ಜನರ ಜನಾಂಗೀಯ ಅಂಗೀಕಾರದ ಪ್ರಮುಖ ವಿಧಿಗಳು. ನೃತ್ಯ ನಾಟಕವು “ವೈಷ್ಣವಿತೆ ಪಡವಾಲಿಸ್” ಕಥೆಗಳ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಸಹ ಅಸ್ಸಾಂ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರಮುಖ ಗೌಡಿಯಾ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಬಂಧಿತ ಕಲೆಗಳ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ.  ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಅನನ್ಯ ವೇಷಭೂಷಣಗಳನ್ನು, ಸೌಂದರ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

✍ಲಲಿತಶ್ರೀ ಪ್ರೀತಂ ರೈ