ಚೈತ್ರ ಪೂರ್ಣಿಮಾದ ಮುನ್ನಾದಿನದಂದು, ಘೋಡಾ ನಾಚಾ ಎನ್ನುವ ಒಡಿಶಾದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಘೋಡಾ ನಾಚಾ ಎನ್ನುವ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚೈತಿ-ಘೋಡಾ ನಾಚಾ ಎಂಬುದು ಒಡಿಶಾದ ಒಂದು ಜಾನಪದ ನೃತ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಶಾಕ್ತ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ  ಮೀನುಗಾರ ಸಮುದಾಯದ ಜನರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾದ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ 'ಚೈತಿ' ಪದವು 'ಚೈತ್ರ ಮಾಸ'  ಮತ್ತು 'ಘೋಡಾ' ಎಂದರೆ ಕುದುರೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಎಂಟು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಅವರ ಜಾತಿ ದೇವತೆಯಾದ ವಸುಲೆ ಅಥವಾ ಮಂಗಳ, ಕುದುರೆಯ ತಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇವತೆಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚೈತ್ರ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯ ಸಂಜೆ ಬಿದಿರಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಕಾಂಡಕ್ಕೆ ಸುಂದರವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಮರದಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಡಮ್ಮಿ ಕುದುರೆಯ ತಲೆಯನ್ನು ಜೋಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಲೂ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಬಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಕತ್ತಿನ ಹಿಂದೆ ಇರಿಸಲಾದ ರಂಧ್ರದ ಮೂಲಕ ಮನುಷ್ಯ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ಕುದುರೆಯ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಹಿಡಿದು ನೃತ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಕುದುರೆಯು ಮನುಷ್ಯನ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಕವಿಗಳು ರಚಿಸಿದ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಉಪಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಹಾಡುಗಳೊಂದಿಗೆ ಧೋಲಾ ಮತ್ತು ಮಾಹುರಿ ರಾಗಕ್ಕೆ ನೃತ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಡ್ಯಾನ್ಸಿಂಗ್ ಪಾರ್ಟಿಯು ಇಬ್ಬರು ನರ್ತಕರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಹೆಣ್ಣು ಒಬ್ಬ ಡ್ರಮ್ಮರ್ ಮತ್ತು ಪೈಪರ್. ಈ ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪುರುಷರನ್ನು ರೌತ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ರೌತಾನಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡು ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಕಪ್ಪು ಕುದುರೆ ಮತ್ತು ಬಿಳಿ ಕುದುರೆ ಎಂದು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಚ್ಯುತಾನಂದ ದಾಸರ ಕೈಬರ್ತ ಗೀತೆಯು ಕೈಬರ್ತಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪಠ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಘೋಡಾ ನಾಚಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಈ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರಿಂದ ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ. ಹಬ್ಬವನ್ನು ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಒಡಿಶಾದ ಇತರ ಬೇರೆ ಹಬ್ಬಗಳಂತೆ ದೊಡ್ಡ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಘೋಡಾ ನಾಚಾದ ಮೆರವಣಿಗೆಗೆ ಸಂದ ಲಧೇಯಿ, ದಸ್ಕತಿಯಾ, ಘಂಟಾ ನಾಚಾ ಮತ್ತು ವರ್ಣರಂಜಿತ ದೀಪಗಳಂತಹ ನೃತ್ಯದ ಇತರ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಭರತ  ಖಂಡದ ಆಚರಣೆಗಳೇ ವಿಭಿನ್ನ. ಆದರೆ ಎಷ್ಟೋ ನಮ್ಮ ಆಚರಣೆಗಳು ಅಳಿದು ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಚರಣೆಗಳು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಹೇಗೆ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದೇ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ ಚಿಹ್ನೆ.

✍ ಲಲಿತಶ್ರೀ ಪ್ರೀತಂ ರೈ